Soạn bài Buổi học cuối cùng – Cánh diều 7 Ngữ văn lớp 7 trang 21 sách Cánh diều tập 1

Truyện “Buổi học cuối cùng” lấy bối cảnh từ một biến cố lịch sử: Sau cuộc chiến tranh Pháp – Phổ năm 1870 – 1871, nước Pháp thua trận, hai vùng An-dát và Lo-ren giáp biên giới và Phổ bị nhập vào nước Phổ. Cho nên các trường học ở hai vùng này bị buộc học bằng tiếng Đức. Hôm nay, thcshuynhphuoc-np.edu.vn muốn cung cấp bài Soạn văn 7: Buổi học cuối cùng, thuộc sách Cánh diều, tập 1.

Các bạn học sinh lớp 7 có thể tham khảo để chuẩn bị bài nhanh chóng và đầy đủ hơn. Mời tham khảo ngay sau đây.

Soạn bài Buổi học cuối cùng – Mẫu 1

1.1 Chuẩn bị

– Nhà văn An-phông-xơ Đô-đê:

• Sinh năm 1840, mất năm 1897.
• Ông là một nhà văn người Pháp với nhiều tác phẩm nổi tiếng.
• Văn chương của ông nhẹ nhàng, trong sáng, diễn tả những nỗi đau hay tình yêu thương quê hương đất nước.
• Một số tác phẩm: Một thời niên thiếu, Buổi học cuối cùng….

– Bối cảnh: Sau cuộc chiến tranh Pháp – Phổ, nước Pháp thua trận, hai vùng An-dát và Lo-ren giáp biên giới và Phổ bị nhập vào nước Phổ. Cho nên các trường học ở hai vùng này bị buộc học bằng tiếng Đức. Truyện viết về buổi học cuối cùng bằng tiếng Pháp ở một trường làng thuộc vùng An-dát.

1.2 Đọc hiểu

Câu 1. Từ sự khác thường của buổi học, dự đoán về sự kiện xảy ra.

Dự đoán sự kiện xảy ra: Buổi học cuối cùng học bằng tiếng Pháp.

Câu 2. Tại sao thầy Ha-men lại nói: “… con bị trừng phạt thế là đủ rồi…”?
Việc không biết đọc, biết viết thành thạo tiếng của dân tộc mình chính là trừng phạt lớn nhất đối với một đứa trẻ như cậu bé Phrăng.

Câu 3. Em có suy nghĩ gì về những dòng chữ in đậm này?

“…khi một dân tộc rơi vào vòng nô lệ, chừng nào họ vẫn giữ vững tiếng nói của mình thì chẳng khác gì nắm được chìa khóa chốn lao tù…”

Những dòng chữ in đậm trên đã khẳng định được vai trò to lớn của tiếng nói dân tộc trong công cuộc đấu tranh bảo vệ đất nước.

Câu 4. Cậu bé Phrăng băn khoăn những điều gì về những con chim bồ câu trên mái nhà trường?

Cậu bé Phrăng đã băn khoăn rằng liệu người ta có bắt những con chim bồ câu trên mái nhà trường phải hót tiếng Đức không.

1.3 Trả lời câu hỏi

Câu 1. Em hiểu thế nào về nhan đề Buổi học cuối cùng. Người kể lại câu chuyện là ai? Chỉ ra tác dụng của ngôi kể này.

– Nhan đề “Buổi học cuối cùng” đã khái quát được nội dung của tác phẩm. Sau cuộc chiến tranh Pháp – Phổ năm 1870 – 1871, nước Pháp thua trận, hai vùng An-dát và Lo-ren giáp biên giới và Phổ bị nhập vào nước Phổ. Cho nên các trường học ở hai vùng này bị buộc học bằng tiếng Đức. Truyện viết về buổi học cuối cùng bằng tiếng Pháp ở một trường làng thuộc vùng An-dát.

– Truyện được kể theo ngôi thứ nhất (lời của cậu bé Phrăng ). Từ đó giúp người đọc nắm được tác phẩm với cái nhìn chân thực, sinh động hơn.

Câu 2. Đặc điểm tính cách nhân vật thầy Ha-men được nhà văn khắc họa từ những phương diện nào? Hãy nêu ra một số biểu hiện cụ thể trong văn bản.

– Đặc điểm tính cách nhân vật thầy Ha-men được nhà văn khắc họa từ những phương diện: trang phục, lời nói, hành động.

– Một số biểu hiện cụ thể:

• Trang phục chỉ được mặc vào những dịp đặc biệt (những hôm có thanh tra hoặc trao phần thưởng): Chiếc áo rơ-đanh-gốt màu xanh lục, diềm lá sen gấp nếp mịn và đội cái mũ tròn bằng lụa đen thêu.
• Lời nói: Nhẹ nhàng nhắc nhở Phrăng khi cậu đến muộn hay không thuộc bài: “Phrăng, vào chỗ nhanh lên con, lớp học sắp bắt đầu mà vắng mặt con”, “Phrăng ạ, thầy sẽ không mắng con đâu…”;
• Thái độ và hành động: Kiên nhẫn và nhiệt tình giảng bài như muốn truyền đạt hết kiến thức cho học sinh trong buổi học cuối cùng…; Quay về phía bảng, cầm một hòn phấn và dằn mạnh hết sức, cố viết thật to: “NƯỚC PHÁP MUÔN NĂM!”…

Câu 3. Phân tích một số chi tiết cụ thể (trong suy nghĩ, cách nhìn nhận về thầy Ha-men và thái độ đối với việc học tiếng Pháp) để làm rõ diễn biến tâm trạng của nhân vật “tôi” trong “buổi học cuối cùng”.

– Phrăng đã định trốn học để chạy nhảy trên cánh đồng cỏ Ríp-pe, nghe tiếng sáo hót ven rừng, đi bắt tổ chim hoặc trượt trên hồ. Nhưng cậu bé cưỡng lại được và ba chân bốn cẳng chạy đến trường.

– Khi thầy Ha-men thông báo với cậu đây là buổi học Pháp văn cuối cùng: Phrăng nghe tin mà rụng rời. Khuôn mặt cậu đỏ bừng vì tức giận, rồi chuyển dần sang tái nhợt vì choáng váng. Đôi mắt đen láy ngây thơ không còn hiện lên vẻ tinh nghịch mà thay vào đó là một nỗi mất mát, một nỗi sợ mơ hồ. Đôi bàn tay nhỏ bé run run lấy sách từ trong cặp để lên bàn, lật giở từng trang thật nhẹ nhàng. Ánh mắt của Phrăng dõi theo thầy Ha-men như thể sợ thầy có thể biến mất. Đến lúc này thì cậu đã hiểu được lý do vì sao không khí của lớp học lại khác lạ như vậy. Phrăng từ bàng hoàng, đau đớn đến xót xa.

– Khi Phrăng được gọi lên đọc bài: Cậu lúng túng và đung đưa người trên chiếc ghế dài, lòng rầu rĩ, không dám ngẩng đầu lên vì xấu hổ. Cậu quan sát lớp học, những khuôn mặt, hành động và sự nhẫn nại của thầy Ha-men để khắc sâu hồi ức về buổi học này trước khi bị ép học tiếng Đức. Suốt cả buổi học, Phrăng chăm chú nghe thầy giảng như nuốt lấy từng lời cho đến khi tiếng chuông cầu nguyện buổi trưa vang lên báo hiệu giờ học kết thúc. Nhờ có buổi học cuối cùng này mà Phrăng mới hiểu được giá trị của tiếng Pháp – đó không chỉ là tiếng mẹ đẻ mà còn thể hiện lòng tự tôn, tự hào dân tộc.

Câu 4. Đọc phần 5 của văn bản Buổi học cuối cùng, liệt kê các chi tiết miêu tả thầy Ha-men (về hành động, ngôn ngữ, ngoại hình). Các chi tiết này giúp tác giả khắc họa được tâm trạng gì của thầy Ha-men.

– Khi tiếng chuông đồng hồ điểm mười hai giờ, rồi đến cả tiếng chuông cầu nguyện buổi trưa vang lên, thầy Ha-men đứng dậy trên bục, người tái nhợt và giọng nói nghẹn ngào như đang xúc động: “Các bạn, thầy nói, hỡi các bạn, tôi… tôi…”.

– Hành động cuối cùng trước khi kết thúc tiết học: Thầy bèn quay về phía bảng, cầm một hòn phấn và dằn mạnh hết sức, thầy cố viết thật to: “NƯỚC PHÁP MUÔN NĂM!”. Dòng chữ ngắn gọn nhưng đã thể hiện được niềm tự hào sâu sắc của một con người.

=> Nhân vật thầy giáo Ha-men cũng đem lại nhiều ấn tượng sâu sắc vì lòng yêu nghề, yêu quê hương và đất nước của thầy.

Câu 5. Câu chuyện đã gợi lên trong em những suy nghĩ và tình cảm như thế nào? Em giúp ra bài học gì cho bản thân sau khi đọc xong truyện?

Câu chuyện đã gợi lên sự trân trọng cũng như ý thức trách nhiệm về việc phải bảo vệ ngôn ngữ của dân tộc.

Câu 6. Trong truyện Buổi học cuối cùng, em thích nhất nhân vật hoặc chi tiết, hình ảnh nào? Hãy viết một đoạn văn (khoảng 6 – 8 dòng) giải thích lí do vì sao em thích.

Gợi ý: Nhân vật thầy giáo Ha-men. Vì nhân vật này đã để lại nhiều ấn tượng sâu sắc vì lòng yêu nghề, yêu quê hương và đất nước của thầy.

Đoạn mẫu: 

– Nhân vật: Nhân vật mà em yêu thích nhất trong tác phẩm Buổi học cuối cùng chính là thầy giáo Ha-men. Bởi nhân vật này đã để lại cho em ấn tượng về một người thầy giáo có lòng yêu nghề, cũng như yêu nước vô cùng sâu sắc, chân thành. Trong buổi học cuối cùng, thầy đã ăn mặc thật trang trọng: chiếc áo rơ-đanh-gốt, màu xanh lục, diềm lá sen gấp nếp mịn và đội cái mũ tròn bằng lụa đen thêu. Buổi học cuối cùng diễn ra với những lời giảng đầy bổ ích, những lời tâm sự của thầy với học trò đã cho thấy một trái tim giàu yêu thương, trách nhiệm và tình yêu với đất nước. Thầy giáo Ha-men chính là một tấm gương về tình yêu dành cho ngôn ngữ dân tộc, cho đất nước.

– Chi tiết: Trong truyện Buổi học cuối cùng, em cảm thấy rất ấn tượng với chi tiết ở cuối truyện. Khi tiếng chuông đồng hồ điểm mười hai giờ và tiếng chuông cầu nguyện buổi trưa vang lên, thầy Ha-men đứng dậy trên bục, người tái nhợt và giọng nói nghẹn ngào như đang xúc động: “Các bạn, thầy nói, hỡi các bạn, tôi… tôi…”. Sau đó, thầy đã quay về phía bảng, cầm một hòn phấn và dằn mạnh hết sức, thầy cố viết thật to: “NƯỚC PHÁP MUÔN NĂM!”. Hành động này đã thể hiện được niềm tự hào sâu sắc của một con người với ngôn ngữ của dân tộc nói riêng, với đất nước của mình nói chung. Cùng với đó là sự xót xa, đau đớn trước hoàn cảnh mất nước. Quả là chi tiết nhỏ nhưng làm nên giá trị lớn.

– Hình ảnh: Khi đọc truyện Buổi học cuối cùng, em cảm thấy ấn tượng nhất với hình ảnh cậu bé Phrăng được gọi lên đọc bài. Cậu ước mình có thể đọc thành thạo mà không phạm phải một lỗi nào. Nhưng ngay từ đầu, Phrăng đã tỏ ra lúng túng, cậu cứ đung đưa người trên chiếc ghế dài, lòng rầu rĩ, không dám ngẩng đầu lên vì xấu hổ. Cho đến khi nghe thầy Ha-men nói, Phrăng cảm thấy hối hận vô cùng. Suốt cả buổi học, cậu chăm chú nghe thầy giảng như nuốt lấy từng lời cho đến khi tiếng chuông cầu nguyện buổi trưa vang lên báo hiệu giờ học kết thúc. Nhờ vậy, Phrăng mới hiểu được giá trị của tiếng Pháp – đó không chỉ là tiếng mẹ đẻ mà còn thể hiện lòng tự tôn, tự hào dân tộc.

Soạn bài Buổi học cuối cùng – Mẫu 2

2.1 Tác giả

– An-phông-xơ Đô-đê sinh năm 1840, mất năm 1897.

– Ông là một nhà văn người Pháp với nhiều tác phẩm nổi tiếng.

– Văn chương của ông nhẹ nhàng, trong sáng, diễn tả những nỗi đau hay tình yêu thương quê hương đất nước.

– Một số tác phẩm: Một thời niên thiếu, Buổi học cuối cùng….

2.2 Tác phẩm

a. Xuất xứ

Truyện “Buổi học cuối cùng” lấy bối cảnh từ một biến cố lịch sử: Sau cuộc chiến tranh Pháp – Phổ năm 1870 – 1871, nước Pháp thua trận, hai vùng An-dát và Lo-ren giáp biên giới và Phổ bị nhập vào nước Phổ. Cho nên các trường học ở hai vùng này bị buộc học bằng tiếng Đức.

– Truyện viết về buổi học cuối cùng bằng tiếng Pháp ở một trường làng thuộc vùng An-dát.

b. Bố cục

Gồm 3 phần:

• Phần 1. Từ đầu đến “mà vắng mặt con”: Quang cảnh trên đường và cảnh trường.
• Phần 2. Tiếp theo đến “Tôi sẽ nhớ mãi buổi học cuối cùng này!”: Diễn biến của buổi học cuối cùng.
• Phần 3. Còn lại. Kết thúc của buổi học cuối cùng.

c. Tóm tắt

Sáng hôm ấy, cậu bé Phrăng đến lớp muộn, ngạc nhiên khi lớp học trở nên yên ắng khác thường. Thầy Ha-men nói với cả lớp đây là buổi học tiếng Pháp cuối cùng. Cậu thấy tiếc nuối và ân hận vì bấy lâu nay đã bỏ phí thời gian, đã trốn học đi chơi và ngay sáng nay cậu cũng phải đấu tranh mãi mới quyết định đến trường. Buổi học diễn ra thật trang nghiêm từ tiết tập đọc, tập viết rồi tiết Lịch sử. Thầy Ha-men đã nói những điều sâu sắc về tiếng Pháp. Khi đồng hồ điểm mười hai giờ cũng là lúc buổi học kết thúc. Thầy Ha-men xúc động không nói nên lời. Cuối cùng, thầy cố viết thật to lên bảng: “NƯỚC PHÁP MUÔN NĂM”.

2.3 Đọc hiểu văn bản

a. Chú bé Phrăng

• Vì không thuộc bài nên lúc đầu Phrăng định trốn học, sau đó lại đến trường.
• Cậu ngạc nhiên vì không khí yên ắng khác thường của lớp học.
• Choáng váng khi nghe thầy giáo tuyên bố đây là buổi học cuối cùng bằng tiếng Pháp.
• Tự giận mình vì thói ham chơi, lười học…
• Thấm thía lời dạy của thầy, chăm chú nghe thầy giảng bài.
• Cảm động trước hình ảnh lớn lao, cao đẹp của thầy Ha-men.

b. Thầy Ha-men

• Thầy trở nên dịu dàng khác hẳn ngày thường.
• Thầy lên lớp với bộ y phục đặc biệt chỉ dành cho những dịp long trọng.
• Thầy ca ngợi tiếng Pháp và tôn vinh Tổ quốc của mình.
• Tâm trạng thầy hết sức xúc động: thể hiện qua giọng nói thiết tha, nghẹn ngào và hành động bất ngờ.

2.4 Nội dung

Văn bản Buổi học cuối cùng đã thể hiện tình yêu nước, cũng như ý thức trách nhiệm bảo vệ ngôn ngữ của dân tộc.

2.5 Nghệ thuật

Ngôi kể thứ nhất; miêu tả nhân vật qua hành động, cử chỉ, ngôn ngữ…