Hướng dẫn soạn bài Phương pháp thuyết minh chi tiết nhất

Để làm được bài văn thuyết minh yêu cầu các bạn phải hiểu rõ phần lý thuyết và luyện tập trong SGK. Tài liệu soạn bài Phương pháp thuyết minh sau của Chúng Tôi sẽ giúp bạn nắm được những kiến thức này. Hãy theo dõi để cùng biết thêm chi tiết nhé!

Tìm hiểu các phương pháp thuyết minh

Quan sát học tập, tích lũy tri thức để làm bài văn thuyết minh

Bài 1 trang 126 SGK Ngữ văn 8 tập 1

1. Đọc lại các văn bản thuyết minh vừa học (Cây dừa Bình Định, Tại sao lá cây có màu xanh lục, Huế, Khởi nghĩa Nông Văn Vân, Con giun đất) và cho biết các loại văn bản ấy sử dụng tri thức gì?
2. Làm thế nào để có các tri thức ấy ? Vai trò của quan sát, học tập, tích luỹ ở đây như thế nào ?
3. Bằng tưởng tượng, suy luận có thể có tri thức để làm bài văn thuyết minh được không ?

Trả lời:

1.Các loại văn bản thuyết minh trên sử dụng các tri thức sau:

• Cây dừa Bình Định sử dụng loại tri thức khoa học địa lí.
• Tại sao lá cây có màu xanh lục sử dụng loại tri thức khoa học thực vật.
• Huế sử dụng loại tri thức khoa học văn hóa.
• Khởi nghĩa Nông Văn Vân sử dụng loại tri thức khoa học lịch sử.
• Con giun đất sử dụng loại tri thức khoa học sinh vật.

2. Để có các tri thức ấy chúng ta cần phải kết hợp các yếu tố như quan sát, học tập và tích lũy kiến thức. Quan sát không chỉ đơn thuần là nhìn ngắm thông thường.

Trong quá trình quan sát, chúng ta cần phải tìm hiểu những đặc điểm tiêu biểu của sự vật. Bên cạnh đó, cần kết hợp phân tích, so sánh, đánh giá,… để đưa ra kết luận chính xác nhất.

Vai trò của quan sát, học tập, tích lũy kiến thức rất quan trọng trong một bài văn thuyết minh. Bởi nó là cơ sở tiền đề để hoàn thành một bài thuyết minh.

3. Bằng tưởng tượng, suy luận không thể có tri thức để làm bài văn thuyết minh. Vì một bài văn thuyết minh hấp dẫn người đọc cần yêu cầu tri thức phải chính xác, rõ ràng và thuyết phục.

Qua phần soạn bài Phương pháp thuyết minh trên, có lẽ bạn đã hiểu được vai trò của việc quan sát, học tập và tích lũy. Mời bạn đến với phần nội dung tiếp theo của Chúng Tôi.

Phương pháp thuyết minh

Bài 2 trang 126 SGK Ngữ văn 8 tập 1

Phương pháp nêu định nghĩa, giải thích

Đọc các câu sau và trả lời câu hỏi:

– Huế là một trong những trung tâm văn hoá, nghệ thuật lớn của Việt Nam. (Huế)

– Nông Văn Vân là tù trưởng dân tộc Tày, giữ chức tri châu Bảo Lạc (Cao Bằng). (Khởi nghĩa Nông Văn Vân)

Câu hỏi: Trong các câu văn trên, ta thường gặp từ gì? Sau từ ấy, người ta cung cấp một kiến thức như thế nào? Hãy nêu vai trò và đặc điểm của loại câu văn định nghĩa, giải thích trong văn bản thuyết minh.

Trả lời:

• Trong các câu trên, ta thường gặp từ là.
• Sau từ ấy, người ta cung cấp một kiến thức về đặc điểm đặc trưng và công dụng riêng của nó.
• Vai trò và đặc điểm của loại câu văn định nghĩa, giải thích trong văn bản thuyết minh: Nêu vấn đề, đưa ra khái niệm cần thuyết minh một cách chính xác và thuyết phục nhất.

Tiếp đến của phần soạn bài Phương pháp thuyết minh là phương pháp liệt kê. Mời bạn theo dõi cùng Chúng Tôi.

Phương pháp liệt kê

Câu hỏi: Đọc các câu, đoạn văn sau và cho biết phương pháp liệt kê có tác dụng như thế nào đối với việc trình bày tính chất của sự vật.

– Cây dừa cống hiến tất cả của cải của mình cho con người: thân cây làm máng, lá làm tranh, cọng lá chẻ nhỏ làm vách, gốc dừa già làm chõ đồ xôi, nước dừa để uống, để kho cá, kho thịt, nấu canh, làm nước mắm,… (Cây dừa Bình Định)

– Theo các nhà khoa học, bao bì ni lông lẫn vào đất làm cản trở quá trình sinh trưởng của các loài thực vật bị nó bao quanh, cản trở sự phát triển của cỏ dẫn đến hiện tượng xói mòn ở các vùng đồi núi. Bao bì ni lông bị vứt xuống cống làm tắc các đường dẫn nước thải, làm tăng khả năng ngập lụt của các đô thị về mùa mưa. Sự tắc nghẽn hệ thống cống rãnh làm cho muỗi phát sinh, lây truyền dịch bệnh. Bao bì ni lông trôi ra biển làm chết các sinh vật khi chúng nuốt phải… (Thông tin về ngày Trái đất năm 2000)

Trả lời:

Phương pháp liệt kê trình bày các tính chất của sự vật, biểu hiện cụ thể của đối tượng theo một trật tự nhất định. Phương pháp này giúp cho người đọc dễ dàng  nắm bắt một cách cụ thể, rõ ràng về tính chất của sự vật, hiện tượng.

Chẳng hạn như:

• Đoạn Cây dừa Bình Định: Liệt kê lợi ích tất cả bộ phận của cây dừa đều sử dụng được.
• Đoạn trích trong bài “Thông tin về ngày Trái Đất năm 2000”: Liệt kê hàng loạt tác hại của bao bì ni lông.

Tác dụng của phương pháp nêu ví dụ như thế nào? Hãy đến với tài liệu soạn bài Phương pháp thuyết minh sau để hiểu rõ hơn nhé!

Phương pháp nêu ví dụ

Câu hỏi: Chỉ ra ví dụ trong đoạn văn sau và nêu tác dụng của nó đối với việc trình bày các xử phạt những người hút thuốc lá nơi công cộng.

Ngày nay, đi các nước phát triển, đâu đâu cũng nổi lên chiến dịch chống thuốc lá. Người ta cấm hút thuốc ở tất cả những nơi công cộng, phạt nặng những người vi phạm (ở Bỉ, từ năm 1987, vi phạm lần thứ nhất phạt 40 đô la, tái phạm phạt 500 đô la). (Ôn dịch thuốc lá)

Trả lời:

Ví dụ trong đoạn văn:

• Ở Bỉ, từ năm 1987, vi phạm lần thứ nhất phạt 40 đô la, tái phạm phạt 500 đô la.

Tác dụng của việc nêu ví dụ: Mang tính thực tế, dẫn chứng xác thực giúp người đọc dễ hiểu và dễ nắm bắt được vấn đề.

Tiếp theo nội dung bài viết là phương pháp dùng số liệu. Mời bạn đọc tham khảo tài liệu soạn bài Phương pháp thuyết minh để biết thêm chi tiết.

Phương pháp dùng số liệu

Câu hỏi: Đoạn văn sau cung cấp những số liệu nào? Nếu không có số liệu, có thể làm sáng tỏ được vai trò của cỏ trong thành phố không?

Các nhà khoa học cho biết trong không khí, dưỡng khí chỉ chiếm 20% thể tích, thán khí chiếm 3%. Nếu không có bổ sung thì trong vòng 500 năm con người và động vật sẽ dùng hết số dưỡng khí ấy, đồng thời số thán khí không ngừng gia tăng. Vậy vì sao đến nay dưỡng khí vẫn còn?

Đó là nhờ thực vật. Thực vật khi quang hợp hút thán khí và nhả ra dưỡng khí. Một héc-ta cỏ mỗi ngày có khả năng hấp thụ 900 kg thán khí và nhả ra 600 kg dưỡng khí. Vì thế trồng cây xanh và thảm cỏ trong thành phố có ý nghĩa cực kì to lớn. (Nói về cỏ)

Trả lời:

Đoạn văn cung cấp các số liệu sau:

• Dưỡng khí chiếm 20% thể tích.
• Than khí chiếm 3%.
• 500 năm.
• 1 hécta cỏ hấp thụ mỗi ngày 900kg thán khí và nhả ra 600kg dưỡng khí.

Nếu không có số liệu, không thể làm sáng tỏ được vai trò của cỏ trong thành phố. Bởi số liệu là cơ sở quan trọng để tác giả thuyết minh về một vấn đề gì đó. Số liệu trong văn thuyết minh phải chính xác và được chứng thực bằng phương pháp khoa học.

Tiếp đến nội dung của soạn bài Phương pháp thuyết minh là phương pháp so sánh. Theo dõi cùng Chúng Tôi nhé!

Phương pháp so sánh

Câu hỏi: Trong câu văn sau, phép so sánh được dùng như thế nào và với mục đích gì?

Biển Thái Bình Dương chiếm một diện tích lớn gần bằng 3 đại dương khác cộng lại và lớn gấp 14 lần diện tích biển Bắc Băng Dương là đại dương bé nhất.

Trả lời:

Phép so sánh trong nội dung trên giúp người đọc thấy rõ sự to lớn của Thái Bình Dương. Phép so sánh trong văn thuyết minh nhằm mục đích làm nổi bật, cụ thể hoá đối tượng cần thuyết minh.

Sau đây là phương pháp cuối cùng của tài liệu soạn bài Phương pháp thuyết minh. Mời bạn đọc tham khảo cùng Chúng Tôi.

Phương pháp phân tích, phân loại

Câu hỏi: Trong văn bản Huế, người viết đã trình bày đặc trưng của thành phố Huế theo những mặt nào?

Trả lời:

Trong văn bản Huế, người viết đã trình bày đặc trưng của thành phố Huế theo những mặt sau:

• Trung tâm văn hóa, nghệ thuật.
• Vẻ đẹp của thiên nhiên Huế.
• Các kiến trúc của Huế rất nổi tiếng.
• Món ăn của Huế rất phong phú, đa dạng.
• Huế bất khuất, kiên cường.
• Huế đẹp và thơ đã đi vào lịch sử của những thành phố anh hùng.

Nội dung tiếp theo của tài liệu soạn bài Phương pháp thuyết minh là phần luyện tập. Mời bạn đọc tham khảo cùng Chúng Tôi.

Luyện tập nội dung soạn bài Phương pháp thuyết minh

Bài 1 trang 128 SGK Ngữ văn 8 tập 1

Câu hỏi: Tác giả bài Ôn dịch, thuốc lá đã nghiên cứu, tìm hiểu rất kĩ để nêu lên yêu cầu chống nạn thuốc lá. Em hãy chỉ ra phạm vi tìm hiểu vấn đề thể hiện trong bài viết.

Trả lời:

Phạm vi tìm hiểu vấn đề thể hiện trong bài viết:

Kiến thức về y học:

• Khói thuốc chứa nhiều chất độc.
• Vòm họng, phế quản, nang phổi bị chất hắc ín trong khói thuốc làm tê liệt.
• Khói thuốc ung thư vòm họng, ung thư phổi.
• Khói thuốc gây ho hen viêm phế quản.
• Trong khói thuốc lá có chất đi-ô-xin… giảm sút sức khỏe con người.
• Chất ni-cô-tin trong thuốc lá làm huyết áp tăng cao, tắc động mạch, nhồi máu cơ tim.

Hiểu biết về tâm lý xã hội:

• Bệnh viêm phế quản… hại sức khỏe cộng đồng.
• Hút thuốc lá nơi công cộng… sinh con suy yếu.
• Từ điếu thuốc sang cốc bia rồi đến ma túy… từ điếu thuốc.

Bài 2 trang 128 SGK Ngữ văn 8 tập 1

Câu hỏi: Bài viết đã sử dụng những phương pháp thuyết minh nào để nêu bật tác hại của thuốc lá?

Trả lời:

Bài viết sử dụng những phương pháp thuyết minh sau:

• Phương pháp so sánh: So sánh tác hại của thuốc lá với căn bệnh khác, chẳng hạn như việc uống rượu.
• Phương pháp nêu ví dụ: Ở Bỉ, từ năm 1987, vi phạm lần thứ nhất phạt 40 đô la, tái phạm phạt 500 đô la.
• Phương pháp nêu số liệu: Tỉ lệ thanh niên… trộm cắp.

Chắc hẳn qua các kiến thức soạn bài Phương pháp thuyết minh trên bạn đọc đã biết áp dụng vào bài tập. Hãy đến câu hỏi số 3 của tài liệu soạn bài Phương pháp thuyết minh nhé!

Bài 3 trang 129 SGK Ngữ văn 8 tập 1

Câu hỏi: Đọc văn bản thuyết minh trong SGK và trả lời câu hỏi: Thuyết minh đòi hỏi những kiến thức như thế nào? Văn bản này đã sử dụng những phương pháp thuyết minh nào?

Trả lời:

Thuyết minh đòi hỏi những kiến thức sau:

• Vị trí địa lý của Ngã ba Đồng Lộc.
• Về tập thể 10 cô gái thanh niên xung phong làm nhiệm vụ san lấp hố bom, đào hầm, đảm bảo an toàn giao thông.
• Về cô gái La Thị Tám đầy nhiệt tình cách mạng, dũng cảm và mưu trí.

Phương pháp thuyết minh được sử dụng:

• Phương pháp liệt kê: Kể tên việc làm của 10 cô gái thanh niên xung phong.
• Phương pháp nêu ví dụ: Ba lần bị bom nổ vùi lấp… giao thông thông suốt.
• Phương pháp dùng số liệu: Ngày 24/7/ 1968, sau 18 lần… hơi thở cuối cùng, trên một đoạn đường khoảng 20km mà có những 44 trọng điểm… hơn 2057 trận bom…

Bài 4 trang 129 SGK Ngữ văn 8 tập 1

Câu hỏi: Hãy cho biết cách phân loại sau đây của một bạn lớp trưởng đối với những bạn học yếu trong lớp có hợp lí không:

“Lớp ta có nhiều bạn học chưa tốt. Trong đó có những bạn có điều kiện học tốt nhưng ham chơi, nên học yếu. Có những bạn học được nhưng do hoàn cảnh gia đình khó khăn, thường bỏ học, hoặc đi muộn nên học yếu. Lại có những bạn vốn kiến thức cơ sở yếu từ lớp dưới, tiếp thu chậm, nên học yếu. Đối với ba nhóm học sinh đó, chúng ta nên có những biện pháp khác nhau để giúp đỡ họ”.

Trả lời:

Cách phân loại của bạn lớp trưởng đối với những bạn học yếu trong lớp là hợp lí. Bởi cách phân loại này đã chia đúng theo từng nhóm đối tượng. Không có sự trùng lặp và không có trường hợp cùng thuộc nhiều nhóm đối tượng.

Vừa rồi là nội dung hướng dẫn soạn bài Phương pháp thuyết minh. Hi vọng với tài liệu trên bạn đọc sẽ nắm được các phương pháp quen thuộc sử dụng trong bài văn thuyết minh. Hẹn gặp bạn đọc trong những bài viết tiếp theo của Chúng Tôi.